De praktijk van het gelijkheidsideaal - hoger onderwijs

(zie voor de intro op dit bericht de pagina 'Essay in de praktijk')

De Nederlandse overheid wil zoveel mogelijk mensen de kans geven een HBO of Universitaire opleiding te volgen. En dat vindt niet alleen de overheid, dat vinden ook een heleboel andere mensen. Gelijke rechten op onderwijs is het devies. Gevolg: het niveau van de opleidingen daalt. Want zonder denigrerend te willen worden: een HBO of Universitaire opleiding heeft nu eenmaal een bepaald niveau en niet iedereen kan dat niveau halen. Punt. Geen waarde-oordeel, gewoon punt. Maar dat accepteren we hier niet. Nee, het is niet eerlijk dat Jantje, die op het VWO achten scoort, wel psychologie kan studeren en Pietje, die net aan de zes haalt, niet. En dus moet de opleiding zorgen dat ook Pietje de eindstreep haalt. En dus krijgt Pietje een 5,5 waar het eigenlijk een 5 had moeten zijn. Er zijn opleidingen waarbij het bestuur besloten heeft dat, als een student eenmaal aan de master deelneemt, deze móet slagen. Ja, ook als die student het nu gewoon niet aankan, of er niet genoeg zijn best voor doet. Ook dan moet hij slagen. Waarom? Omdat de opleiding anders geen centen krijgt voor Pietje.

Nee, inderdaad, niet helemaal hoe het zou moeten en ja, zo verprutsen we inderdaad de kwaliteit van de opleidingen. Want Pietje krijgt wel hetzelfde diploma als Jantje terwijl Pietje zeker niet het niveau van Jantje behaalt. O, Jantje heeft hogere cijfers op zijn lijst. Niet relevant, want daar vraagt nooit meer iemand naar. Pietje had het diploma gewoon nooit mogen krijgen. Of we verlagen gewoon de moeilijkheidsgraad van de tentamens zodat ook Pietje die voldoende haalt. Dat de waarde van de hierdoor nog hogere cijfers van Jantje vervolgens wordt uitgehold, tja, who cares. 
En hiermee wil ik dan aanhaken op het gelijkheidsideaal: het begint erop te lijken dat niet alleen iedereen financieel de kans moet krijgen om te gaan studeren, maar dat ook iedereen hetzelfde niveau aan moet kunnen. Zelfs zonder zich hiervoor tot het uiterste in te zetten. Je krijgt je diploma toch wel, ook met een 5,5. Je mag tenslotte eindeloos hertentamens volgen, bezwaar aantekenen tegen een onvoldoende en compenseren tot je een ons weegt.

Wenselijk? Dat laat ik aan jou over. Het is voor mij in ieder geval een voorbeeld van een doorgeschoten gelijkheidsideaal en eentje dat ertoe kan leiden dat mensen ontevreden worden. Dat zie je maar weer aan de protesterende studenten van afgelopen vrijdag: wie langer dan twee jaar (!) vertraging oploopt moet extra gaan betalen (wat is 'extra' als je al zo goedkoop kan studeren in dit land?) en dat pikt een deel van studerend Nederland niet. Ik noem dat verwend gedrag en verlies van moraal, namelijk: tevredenheid over wat je al krijgt als je studeert. Want wat is 1500 euro voor een jaar studeren? En onbeperkt met het OV reizen, weet je wat dat jaarlijks kost als je het zelf moet betalen? Bijna 4100 euro. Reken je voordeel maar uit.