Welkom


Heb je het essay gelezen? En ook weer doorgegeven? Dan is de opzet van deze actie nu al een succes! Welkom en deel je mening met de andere lezers van het essay en dit blog.


Waarom dit blog?
Ik ben dit blog begonnen na het lezen van het essay 'De eeuwige terugkeer van het fascisme', van Rob Riemen. Het blog is bedoeld als platform voor betrokken Nederlanders (jij ook?) die zich interesseren in de thematiek waar Riemen over schrijft en over de ontwikkelingen in en buiten Nederland die Riemen hebben aangezet tot het schrijven van het essay.

Volgens mij is de boodschap die hij met het essay wil meegeven dat het fascisme als politieke strategie altijd sluimert in een maatschappij als de onze. Niet Wilders en de PVV zijn het probleem, maar wij allemaal, ons gedrag als 'massamens', onze oppervlakkigheid, het verlies in het geloof in algemeen heersende normen en waarden, de gemakzucht van de media, de teloorgang van de kwaliteit van onze scholing, de kritiekloze houding van de politici. Een 'massamens' is, hoe tegenstrijdig dit ook klinkt, ontevreden en ontevredenheid zoekt een zondebok. In zo'n klimaat kan een charismatische figuur als Geert Wilders makkelijk voeten aan de grond krijgen met fascistische handelswijzen.

Stel dat Riemen gelijk heeft met deze boodschap. Stel dat het fascisme inderdaad in onze samenleving sluimert en wakker wordt als we indutten en ons laten misleiden door gemak en ontevredenheid over onze eigen situatie. Wat kunnen wij dan doen? Ik ben heel benieuwd naar jouw ideeen daarover. Deel ze op dit blog, inspireer de lezers en laat je inspireren door medebloggers!


Ik hoop dat je je hier thuis zult voelen en dat je bezoeken leiden tot een vruchtbare uitwisseling van ideeën.

donderdag 3 maart 2011

Ruud Lubbers: Niet moeilijk doen over vergelijking met fascisme


Fascisme is een mentaliteit, geen historisch verschijnsel. Reeds in democratische context aanwezig om zich, van tijd tot tijd, als openbarstende puist te presenteren aan de tijd. Het standpunt dan dat pas sprake is van fascisme wanneer een empirische gelijkenis is met historische manifestaties van het Nazisme wordt hier nadrukkelijk verworpen. Hitler werd pas na 1933 een fascist. Voordien was hij een aardige man. Niet dan?  Niet kan worden volhouden dat Hilter’s Mein Kampf, lang voor de pogroms ten tijde van de Weimar-democratiein 1923 uitgekomen, pas dan als fascistisch werk is te boekstaven nadat in de praktijk genocide is geconstateerd. Geen Swastika’s, geen stampende laarzen, geen massabijeenkomsten, geen vlagvertoon of Hitlergroet, zo presenteert zich in Nederland het hedendaags fascisme in democratische context. Het verklaart de moeite die velen hebben met het extremisme van de PVV.

Bovenstaande is te lezen op de website van Vincent Guicherit, arts en politiek filosoof uit Amsterdam, Filosofie en Politiek. Zie voor het hele stuk de link 'Rechtstatelijkheid en Fascisme-Democratie hiernaast.

Hij geeft een interessant commentaar op de veelgehoorde kritiek op Rob Riemen en zijn essay dat hij door het gebruik van het woord fascisme de discussie lam legt. Natuurlijk leg je op die manier de discussie niet lam, je opent hem juist en dat is het nare ervan. Daar wagen mensen zich liever niet aan. Maar Guicherit beschrijft op een ietwat ingewikkelde, maar interessante manier hoe Riemen dit 'lamleggen' kan voorkomen. Door aan te geven dat fascisme een menaliteit is en geen historisch verschijnsel. De gebeurtenissen en ontwikkelingen hoeven dus geen exacte kopie te zijn van de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog om toch als fascisme bestempeld te worden. Guicherit geeft terecht aan dat het Riemen niet goed gelukt is om dit tijdens de Nieuwsuur-uitzending in november te benoemen. Arend-Jan Boekestijn gaf daarin aan dat Riemen de discussie platlegt als hij het woord fascisme gebruikt. In mijn ogen kapt Boekestijn zelf juist de discussie af door dit te zeggen. Riemen wil de discussie immers juist opengooien door open en eerlijk de situatie te benoemen zoals die is: de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen hebben de kenmerken van de politieke filosofie, of, zoals Guicherit helder verwoordt, mentaliteit van het fascisme.  Riemen heeft het niet over nazisme, niet over concentratiekampen en niet over oorlog. Hij heeft het over fascisme.

Op die manier ligt de discussie juist open. Want willen we weer een periode van fascisme? Ja? Nou, dan moeten we vooral lekker onze kop in het zand steken en zo doorgaan. Nee? Dan is het wellicht een idee om deze mentaliteit eens recht in het gezicht te kijken en er eens stevig over te praten. Gewoon, onder elkaar, als Nederlanders en ja, ook als Nederlanders-met-een-verbindingsstreepje-naar-nog-een-nationale-identiteit.

Gelukkig zijn er ook nog spraakmakende Nederlanders die het wel met Riemen eens zijn en die  vinden dat we niet moeilijk moeten doen over het benoemen van de situatie zoals die is. Afgelopen dinsdag zei Ruud Lubbers, tijdens de uitreiking van Jeroen Corduweners biografie Riemen onder de kin! in het Anne Frank Huis in Amsterdam, dat de vergelijking tussen de opkomst van de PVV en die van het fascisme in de jaren dertig minder gevoelig zou moeten liggen. 'Over een dergelijke beschouwing hoeft half Nederland niet te struikelen' waren zijn woorden, zo schrijft het Historisch Nieuwsblad op 2 maart.

De vraag is hoe objectief Lubbers is, gezien het feit dat hij lid is van de Raad van Advies van Riemens Nexus-Instituut. Het is echter zeer waarschijnlijk dat hij daar juist heeft plaatsgenomen omdat hij zich kan vinden in Riemens werk. Het zou in ieder geval goed zijn als meer prominente Nederlanders zich voor het opengooien van de vergelijking zouden uitspreken.



Geen opmerkingen: